Tuktuk…kaduk…big issue, sir !

De één á laatste dag in Negombo : wegrijdend vanaf het strand trek ik langzaam op….boem..de tuktuk schiet vooruit en stopt daarna acuut…nog maar ’s proberen… hij start maar weer stopt ie acuut.. versnellingsprobleem? Vriendelijke Sri Lankanen schieten de onervaren Hollander te hulp…maar zelfs de ervaren rijders krijgen ‘m niet meer van z’n plaats. Small issue, sir….of toch een ‘big issue’ ? En straks beginnen we aan een toer van 1200 km..dat gaat ‘m zo niet lukken. Ik bel de hotline van tuktukrental: over 30 minuten is er een monteur… en inderdaad na een half uur: een tuktuk van het bedrijf met een monteur rijdt de strandweg in. Helaas spreekt hij geen woord over de grens maar inmiddels ontfermt een Sri Lankaanse familie zich over ons. Ik zie een hoop bezorgde gezichten, geschud met hoofden waaruit ik maar weinig kan afleiden. Dan komt, na een kwartiertje de rampzalige conclusie: big issue, sir…clutch (koppeling) broken…er blijkt niet alleen een koppelingskabel gebroken maar ook iets met de versnellingsbak. Nou hadden we al niet zo’n vertrouwen in deze tuktuk, gezien de vele onbestemde geluiden. Geholpen door de Sri Lankaanse familie maken we duidelijk dat we voor de reis een goede tuktuk nodig hebben en geen krakkemikkig exemplaar. We willen straks niet tussen twee palmbomen in the middle of nowhere met pech komen te staan. Mijn technische kennis is vergelijkbaar met dat van inheemse apen dus meer dan kijken valt van mij niet te verwachten. En tuktukrental geeft ook meteen aan dat er over een half uurtje een andere tuktuk wordt gebracht. En weer blijkt het een bedrijf dat betrouwbaar is: na 30 minuten…tuuuuut… daar komt een andere tuktuk van tuktukrental aanrijden……’ Hallo’, klinkt het vrolijk vanuit het karretje….onze instructeur Yaseer steekt lachend zijn bruine kop naar buiten. ‘Ik zag dat jullie met pech zaten, dus kom ik zelf maar even ‘klinkt het in zuiver Nederlands. Alle papieren worden weer in orde gemaakt. Met deze derde tuktuk moet ’t toch lukken…het motortje lijkt goed te lopen, geen verontrustende geluiden…

Intussen hebben we indringende gesprekken met de behulpzame Sri Lankaanse familie. We bekijken de armzalige omstandigheden waaronder ze moeten leven: één kamertje met bed voor de zwangere dochter Yonu en haar echtgenoot, die afwasser is in het naastgelegen restaurant, moeder en haar echtgenoot ( die door ziekte niet kan werken) slapen op een matrasje onder een afdakje half buiten. Moeder Yanusha blijkt ook een fikse infectie aan haar voet te hebben, ze is eraan geholpen maar gezien de vervormingen aan haar tenen en voet in het geheel lijkt ’t dat weinig succes te hebben gehad. Het blijkt een hardwerkende goedwillende familie, die momenteel maar nauwelijks het hoofd boven water kan houden door de aanhoudende medische kosten van zowel moeder als oudere dochter die kanker blijkt te hebben. We nemen een drastisch besluit: we adopteren deze familie financieel, ook geven we de 20-jarige dochter een bedrag om de baby- uitzet te kopen ( ze hebben geen geld voor wat dan ook). ‘ Jezus is aan de deur geweest’ , verzucht moeder Yanusha, die wanhopig was over haar situatie. ‘ Nou, Jezus was ’t niet,’ dachten we. ‘ Wel een paar mensen die best een gedeelte van hun welvaart kunnen en willen delen’ . Ook zij hebben ons onbaatzuchtig geholpen toen wij met een onwillige tuktuk voor hun deur stonden. Wat betreft sociale zekerheid staat Sri Lanka laag op de vergelijkingsladder: ze kennen wel een klein aow, maar het is lastig dat ook daadwerkelijk te krijgen omdat corrupte ambtenaren daar meestal een tegenprestatie voor eisen. Er zijn geen werkloosheidsuitkeringen en voor een stukje financiële bijstand geldt hetzelfde als voor de AOW. Kom je niet uit een invloedrijke familie dan blijkt het moeilijk om recht te doen gelden op uitkeringen waar je wettelijk gezien wel recht op hebt. Ben je oud of ziek dan ben je aangewezen op familie. En dat verklaart ook de sterke familiebanden, die men hier heeft. Het beste, zo zei een ondernemer tegen ons, is je eigen bedrijf te hebben. Dan ben je niet afhankelijk van een corrupte overheid.

De laatste avond in Negombo vinden we ’t in de straatjes rond ons Guesthouse toch wel erg donker. Maar dan komt Dinie erachter dat er op elke lantaarnpaal een aan/uit schakelaar zit ….geweldig.. ze heeft de hele straat in het licht gezet wat normaliter de inwoners zelf doen. Dat zou een mooie bezuinigingsmaatregel zijn in Nederlandse woonwijken…..

Mochten jullie nu denken dat wij na alle tuktukproblemen het tropisch avontuur aan de wilgen ( nou ja palmbomen, wilgen kennen ze hier niet) hebben gehangen, niets is minder waar. Op het moment dat we dit schrijven, hebben we alweer twee ritten van honderd kilometer achter de rug en de tuktuk toekt nog steeds rustig door. We hebben twee dagen doorgebracht in Puttalam, een druk plaatsje met zoutpannen aan de kust. Bij het bezoek aan de vismarkt merkten we dat er hier niet veel toeristen komen en zeker geen toeristen die zelf met een tuktuk rijden. Op de vismarkt overal ‘Hello sir, madam’ , vriendelijkheid troef. Toen iemand me op de schouder klopte met de vraag of ik christen was, bevestigde ik dat (hier moet je bepaald niet zeggen dat je niet gelooft, dat kunnen ze zich niet voorstellen)….prompt begon iedereen in mijn omgeving te glimlachen en vriendelijke opmerkingen te maken. Ik voel me wel een beetje een huichelaar maar ja, een opmerking als ‘respect hebben voor’ past niet in het denkpatroon hier. Je bent ’t of je bent ’t niet.

Het tuktuk-rijden begint al aardig te wennen. Mensen beginnen te glimlachen als ze zo’n blanke Hollander achter het stuur zien. ’t Is en blijft oppassen want, zeker in de steden, is ’t een drukte van belang, alles rijdt kriskras door elkaar. Er zijn wel veel politiecontroles maar de politie lijkt alleen te letten op de juiste papieren en niet op correct verkeersgedrag. En, eerlijk gezegd, je bent heerlijk vrij om te stoppen wanneer je wilt. We zien wel stelletjes die een chauffeur ingehuurd hebben maar die loopt dan ook de hele dag met je mee. Nee, voor ons is onafhankelijkheid goud waard in onze vakantie.

Vanochtend, vrijdag, aangekomen in koningsstad Anuradhapura. Onderweg borden met ‘Beware of elephants’, veel apen, alle soorten vogels zelfs neushoornvogels (toekan) en wat is t fantastische rijden tussen de rijstvelden! De komende 4 dagen bezoeken we het project van de Stichting Theo de Wit, we gaan hopelijk luipaarden zien in het Wilpattu Nationaal Park en ontzettend veel tempels bezoeken…. Afijn… volgende verhaal….